Διηγήματα

Η Σοφή κατέβηκε τα σκαλιά και πριν προχωρήσει πιο μέσα γύρισε προς το Δημήτρη, που είχε σταθεί στην κορυφή της σκάλας ακίνητος. Κούνησε ελαφρά το χέρι της, προφέροντας σχεδόν ψιθυριστά: «Αύριο!». Ο Δημήτρης ανταπέδωσε το χαιρετισμό με το χέρι, αμίλητος.Η Σοφή έφυγε, χωρίς να αντιληφθεί έναν κόμπο στο λαιμό του Δημήτρη, μια υποψία υγρασίας στα μάτια του, μια αναπνοή που λεγες θα σταματήσει, μια καρδιά που πήγαινε να σπάσει. Γιατί για εκείνον αυτός ο αποχαιρετισμός, ήταν ένας αποχαιρετισμός σ ολόκληρη τη μέχρι τότε ζωή του.Στη μνήμη χαραγμένο ένα αθώο παιδικό χαμόγελο, τα χείλη καίνε ακόμη από το φιλί της Σοφή. Το χαμόγελο είναι μια ελπίδα, το φιλί είναι μια υπόσχεση. Η υπόσχεση είναι ζωή! Η ελπίδα είναι ζωή! Το πιστόλι στην τσέπη της γκαμπαρντίνας είναι θάνατος! Το φιλί, το χαμόγελο, το πιστόλι στην τσέπη της καμπαρντίνας.....

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης γεννήθηκε στη Σκιάθο στις 3 Μαρτίου του 1851 και ήταν γιος του ιερέα Αδαμάντιου Εμμανουήλ και της Αγγελικής κόρης Αλεξ. Μωραϊτίδη. Τελείωσε το δημοτικό και τις δύο πρώτες τάξεις του ελληνικού σχολείου στη Σκιάθο. Φοίτησε σε σχολείο της Σκοπέλου, του Πειραιά και τελικά πήρε απολυτήριο Γυμνασίου από το Βαρβάκειο το 1874. Το Σεπτέμβριο του ίδιου χρόνου, γράφτηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ' όπου όμως ποτέ δεν αποφοίτησε, ενώ γράφει το πρώτο λυρικό του ποίημα για τη μητέρα του. Έμαθε αγγλικά και γαλλικά μόνος του. Για να ζήσει έκανε ιδιαίτερα μαθήματα και δημοσίευε κείμενα και μεταφράσεις στις εφημερίδες. Τον Ιούλιο του 1872 ακολούθησε το μοναχό Νήφωνα στο Άγιο Όρος, όπου έμεινε μερικούς μήνες, αλλά διαπίστωσε ότι δεν του ταίριαζε το μοναχικό σχήμα. Ωστόσο δεν έλειπε ποτέ από τον κυριακάτικο εκκλησιασμό στον Άγιο Ελισσαίο στο Μοναστηράκι, όπου έψελνε ως δεξιός ψάλτης. Το 1879 δημοσιεύει το μυθιστόρημα η "Μετανάστις" στην εφημερίδα "Νεόλογος"..

(...) Αυτή είναι η μία διάσταση του ποταμού, το γεωγραφικό του δρομολόγιο που μετριέται με 3700 χιλιόμετρα από τις πηγές ως την Κασπία. Ένα δρομολόγιο όπου πέντε φορές θα μπορούσε να εισέλθει η ευθεία γραμμή που θα τραβούσαμε από το βορειότερο μέχρι το νοτιότερο ελληνικό σύνορο. Υπάρχει όμως και η άλλη του διάσταση, το ιστορικό δρομολόγιο του Βόλγα, το ταξίδι μέσα στην ιστορία, που είναι ασύγκριτα πιο μεγάλο, πολύ πιο πλούσια η προσφορά του σε γνώσεις κι εντυπώσεις παρόσο η γεωγραφία του. Μέσα στον ιστορικό χρόνο της Ρωσίας, η παρουσία του Βόλγα είναι απρόσκοπτη. Από τότε που στις όχθες του εμφανίστηκαν οι πρώτοι σλάβοι δεν έχει λείψει ούτε μία μέρα. Ό,τι θέλετε, ρωτάτε τον - τα ξέρει αυτός όλα...

«Πόσο νομίζεις ότι ξέρουμε τους άλλους; Με ποιον τρόπο τους μαθαίνουμε; Ποιο μέρος του εαυτού τους μας είναι προσιτό; Ελάχιστο, θαρρώ κι αυτό γιατί επιλέγουμε το κομμάτι τους εκείνο, με το οποίο μάλλον τους εαυτούς μας γνωρίζουμε, μετατρέποντας τους γύρω μας σε κάτοπτρα χρηστικά και μάλιστα χρηστικά των συναισθημάτων μας μόνον έτσι υπάρχουμε: καταχραστές των αγαπημένων μας, αφού εις βάρος τους διαπράττουμε την εχθρικότατη πράξη της αγάπης». Ποιητική πεζογραφία ή, ίσως, πεζότροπη ποίηση, το Απόντος του παραλήπτου ψηλαφεί τα αισθήματα που αιωρούνται αναπάντητα στο μύθο του ρευστού χώρου και του δύσκαμπτου χρόνου. Η Νίκη Χατζηδημητρίου τελικά δεν γράφει. Κι ό,τι φαίνεται εκ πρώτης όψεως γραμμένο, είναι τόσο απατηλό όσο και ο απών παραλήπτης. Γιατί ο χρόνος και η μνήμη του δεν γράφονται παρά μόνον γράφουν τα διάφανα γράμματά τους στη σκληρή μνήμη μας. Γράμματα που, πριν καν γραφτούν, υπάρχουν υπάρχουν στη μνήμη και στην απουσία που την τροφοδοτεί: στη σκληρή μνήμη του κόσμου...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΑυτός ο κύριος ΦίλιππαςΟ έρωτας, τοόνειρο και το ποτάμιΗ βραχοσπηλιάΗ σπηλια του στενοσόκακουΑυτοβιογραφίαΤα νερά της βροχήςΈνας φόνοςΗ λίμνη με τα φίδιαΗ ιστορία του δάσκαλου Τάκη ΔιαμάντηΧτύπαε η τρελλή καμπάναΟ εκκλησάρηςΉταν το σκοτάδιΤο παιδί με τις τσατσάρεςΤο τέλος του παραμυθιού..

ΠεριεχόμεναΒΥΘΟΣΚΟΠΗΣΕΙΣΤο περιστέριΤα καρφιάΔολοφονίαΟ κύριος Σ.Η μπίλιαΤο πηγάδιΜια ολόκληρη ζωήΕπιστροφήΦΑΝΤΑΣΤΙΚΑΟ ακονιστήςΚήπος γενεθλίωνΟ νεκροθαύτηςΟι επισκέπτες..

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΔανεικά ΤοπίαΚάθεταΗ πυρκαγιάΠρόσκληση σε δείπνοΕν αρχή ην το φωςΑίγιναΠαράλληλαΠορεία στον άγνωστο δράκονταΜαραθώνιοςΤσουλήθραΕκδρομή Επί της τραπέζηςΗ πόρταΑυλαίαΜορφέςΈργα και ημέρεςΤου ήλιου και της ομίχληςΨηλαφητάΤρικυμίαΠεριπλάνησηΤαξίδιΤο νέο ρίγοςΕσείς κι εγώΤα τείχηΦωτογραφίεςΣούρουποΜουσική μπαλέτουΠροσθέσειςΒουτιές στο χώροΗ σπουδαιότητα των στιγμώνΜικρές αγγελίεςΠορτραίτα Κινηματογραφικές καντρίλλιεςΟ χορός των παραμυθιώνΜεταμορφώσειςΔελτίο ειδήσεωνΕπιστολή στον ΠερικλήΓλυστρήματα στο χρόνοΠαιχνιδίσματαΈνα ζεστό κουλούριΧαμογελώνταςΤο πάρτυΦωνές και ψίθυροιΦιλοδοξίεςΠαράθυρο στο διάστημαΠανόραμαΕτυμηγορίαΑνασκαφήΕπιλογήΆρμα ονείρωνΑεροδρόμιοΕρωταποκρίσειςΘέμα ασφάλειαςΒεντοσίνη των 500RomantikaΛίγο πριν από το γύρο των 9.35Τυχερά παιχνίδιαΣυνομιλίες με τον καθρέφτηMusica sacraΦυγήΕποπτίεςΔωμάτιο 506Η εικοστή διάστασηΕμπρησμόςΕν αρχή ην το τέλος..

Τα οπισθόφυλλα των βιβλίων παίζουν συνήθως ρόλο πινακοθήκης, όπου φιγουράρει η φωτογραφία του συγγραφέα, που τον δείχνει νεώτερο κατά ολίγα, όχι σπανίως δε και κατά πολλά έτη. (Είναι μια παραχώρηση -που την κάνει ο ίδιος στον εαυτό μου- σε μια ανθρώινη αδυναμία, από την οποία δεν είναι απαλλαγμένοι και οι συγγραφείς). Φωτογραφία που συνοδεύεται και από το που εγεννήθη, ποιες οι επαγγελματικές του ασχολίες, αν έλαβε τίποτα τιμητικές ΄διακρίσεις -παράσημα, ας πουμε, βραβεία, διπλώματα, υψηλά αξιώματα και άλλα τέτοια- ποια η προηγούμενη πνευματική του παραγωγή κ.λπ. (...)..

Tώρα σαν πέφτει χιόνι τις ηλιόλουστες μέρες, καταφθάνουν εδώ -φορώντας τα χιονοπέδιλά τους- άνθρωποι κάθε ηλικίας για να προμηθευτούν τους γρύλους τους.Όταν όλα ησυχάζουν τα βράδια, έχω τους δικούς μου που μου κρατούν συντροφιά· χτυπούν ρυθμικά τα εκπαιδευμένα τους έλυτρα, κάνουν θρύψαλα την απειλητική μοναξιά, που προσπαθεί να εισχωρήσει στο είναι μου ανάμεσα από δύο ανάσες μου...

Ακούω τις φωνές των γειτόνων και γνωρίζω τις κινήσεις τους χωρίς να χρειάζεται να βγω έξω στο μπαλκόνι για να τις επιβεβαιώσω. Σκουπίζουν τη βεράντα τους ξανά και ξανά. Βάφουν τον μαντρότοιχό τους. Πλένουν το αυτοκίνητό τους. Κάθονται και παίζουν τάβλι πίσω από τις τριανταφυλλιές του παρτεριού. Γελούν ή θυμώνουν μεταξύ τους. Είναι παλιοί γείτονες, βρίσκονται εδώ πριν από τη γέννησή μου. Η φωνή τους διαβεβαιώνει πως ο κόσμος, όπως τον πρωτοψηλάφησα και τον πρωτάκουσα, υπάρχει. Αλλά για πόσο ακόμα; ..

"Γειτονοπούλαι τινές ήσαν τόσο μοχθηροί (λέγομεν τα κατοικούσας τρία ή τέσσερα στάδια μακράν, διότι δεν υπήρχαν άλλαι πλησιέστεραι), ώστε ουδ" ετόλμα ποτέ η Αϊμά να διαβή υπό τα παράθυρα εσάλπιζε σύναξιν. Εκτύπα τας παλάμας ως κώδωνα, ύψου ως σύριγγα την φωνήν, και ανέκραζε:- Η γυφτοπούλα! Η γυφτοπούλα!Από πού κρατάει η σκούφια της αινιγματικής γυφτοπούλας που τη λένε Αϊμά; Ποια η σχέση της με τον φιλόσοφο Γεώργιο Γεμιστό Πλήθωνα, ο οποίος οραματίζεται την αναβίωση του αρχαιοελληνικού πανθέου; Τι θα απογίνει ο κρυφά ερωτευμένος μαζί της Μάχτος;"Η γυφτοπούλα", τρίτο μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, είναι ίσως το πιο δημοφιλές έργο του. Δημοσιευμένη σε συνέχειες επί μήνες ολόκληρους στην εφημερίδα "Ακρόπολις" (21.4.1884-11.10.1884), γνώρισε μεγάλη επιτυχία, κερδίζοντας ευρύ αναγνωστικό κοινό.Το έργο αυτό διαδραματίζεται στο Μυστρά, παραμονές της Άλωσης της Πόλης. Η υπέροχη γλώσσα του, η περίτεχνη πλοκή, η περιπετειώδης δράση και οι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες του έργου εξηγούν τον λ..

Η Γυφτοπούλα είναι το τρίτο και εκτενέστερο έργο του Παπαδιαμάντη και δημοσιεύτηκε στην Ακρόπολιν (21.4-11.10.1884), όταν ο συγγραφέας της ήταν τριαντατριών ετών.....

"Η γυφτοπούλα", τρίτο μυθιστόρημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, είναι ίσως το πιο δημοφιλές έργο του. Δημοσιευμένη σε συνέχειες επί μήνες ολόκληρους στην εφημερίδα "Ακρόπολις" (21.4.1884-11.10.1884), γνώρισε μεγάλη επιτυχία, κερδίζοντας ευρύ αναγνωστικό κοινό.Το έργο διαδραματίζεται στο Μυστρά, παραμονές της Άλωσης της Πόλης. Η υπέροχη γλώσσα του, η περίτεχνη πλοκή, η περιπετειώδης δράση και οι ολοκληρωμένοι χαρακτήρες του έργου εξηγούν γιατί η "Γυφτοπούλα" είναι το μυθιστόρημα του Παπαδιαμάντη που αγαπήθηκε περισσότερο...

Την Έλενα την είχε αγαπήσει πολύ κάποτε. Κι όταν τίποτα δεν απόμεινε να του τη θυμίζει, έβαλε φωτιά στο παρελθόν κι έφυγε για το Γερονήσι. Τώρα, Χρονοναυαγός στην άβυσσο του Σαν Μπερναντίν, κρυφακούει μια ιστορία για το Δόντι του Δράκου, ενώ από δίπλα η Στρέλια με το ακτινόφωνό της παίζει νότες του Κυματόκοσμου. Κάποιες φορές η ένταση δυναμώνει κι Η Μουσική στο Κεφάλι του ξεχύνεται άγρια. Ό,τι ξεκίνησε μ' ένα λυγμό έγινε ουρλιαχτό που διασχίζει τους αιώνες. Όμως, αν είναι τυχερός, ίσως καταφέρει να ζήσει Το καλύτερο Απόγευμα του Τελευταίου Καιρού...

Δεκάξι ιστορίες από τα Καμίνια, τη Νίκαια, τη Δραπετσώνα. Από τον ντόκο των Κρητικών, από το ουζερί "Υπάρχω", από το φουγάρο της ΔΕΗ στο Κερατσίνι. Ιστορίες για τράπεζες που παίρνουν σπίτια, για σπίτια που παίρνουν φωτιά, για όνειρα που γίνονται στάχτη. Για το σκοτάδι που ζει στη διπλανή πόρτα. Κάτι θα γίνει όμως, θα δεις. Γιατί εκεί όπου μεγαλώνει ο φόβος μεγαλώνει κι εκείνο που σώζει από τον φόβο...